Alle pleegouders starten vol goede moed en met de beste intenties aan het pleegouderschap. Als ze geluk hebben is dat voldoende, maar soms valt het tegen. Hierdoor kun je als pleegouder het gevoel krijgen dat je opvoeding niet lukt. Pleegouders Mark en Inge leerden met vallen en opstaan wat werkt in de opvoeding van pleegkinderen. Ze gaven in juni de lezing ‘een (h)echte uitdaging’ aan pleegouders van Trias Jeugdhulp en Jarabee.
Inge kwam er al snel achter dat een ‘normale positieve opvoeding’ niet werkt bij haar pleegkinderen. Ze vertelt: ‘Onze eerste plaatsing was een meisje van 13 jaar. We hadden een pittige start met haar. Ze weigerde regelmatig om naar school te gaan, had vaak driftbuien en nam geld weg uit ons huis. We gaven haar het schoolvoorbeeld van een positieve opvoeding: waren consequent, gaven uitleg over grenzen en beloonden goed gedrag. Wat we ook deden om het gedrag bij te sturen, het werkte niet.’
Inge beet zich vast in de problemen, wilde het oplossen en besloot zich verder te verdiepen in ‘het waarom’. Waarom werkt deze manier van opvoeden niet. Ze noemt de belangrijkste inzichten. Inge: ‘Pleegkinderen hebben – als gevolg van een trauma – een zeer hoog stressniveau. Eigenlijk hebben ze last van chronische stress. Ze zijn hierdoor hyperalert. Dat vergt veel van ze. Ze zijn snel overprikkeld, zeer vermoeid en schieten – sneller dan een gemiddeld kind – in het ‘overlevingsbrein’. Ze vechten, vluchten of bevriezen. Daarom werkt een time-out bijvoorbeeld niet bij deze kinderen. Het kind is brutaal, jij wordt boos en het kind moet – door de time-out – in zijn eentje tot zelfbeheersing komen en het oplossen. Het brein van het kind is door de stress uitgeschakeld. Het kind heeft juist een volwassene nodig, die voordoet wat een normale reactie is.’
Veel pleegkinderen zijn onveilig gehecht. Een kind waar niet altijd goed voor gezorgd is, leert: ‘ik ben niet oké, jij bent niet oke’. Een veilig gehecht kind leert: ‘ik ben oké, jij bent oké’. Onveilig gehechte kinderen hebben weinig vertrouwen in zichzelf en in volwassenen.’ Inge legt uit dat een time-out ook niet werkt bij pleegkinderen die onveilig gehecht zijn. Inge: ‘Je versterkt hierdoor de gedachte dat ze het niet waard zijn. ‘zie je nou wel, ik ben stout, ik ben het niet waard. Als ik iets doe wat jij niet wil, dan moet jij mij niet. Ik sta er zoals altijd weer alleen voor.’
Maar wat werkt dan wel? Inge: ‘We zetten in op ontstressen. Zorgen voor een veilige en voorspelbare omgeving. En werken met routines en rituelen, zodat de dagen voor een pleegkind voorspelbaar worden. We zorgen voor herhaling, dat zorgt voor rust.’ In plaats van een time-out, lossen Mark en Inge het vaak op door ‘time-in’. Inge legt uit: ‘We reageren traumasensitief. In plaats van te focussen op het veranderen van het gedrag, proberen we zelf heel rustig te blijven wanneer een kind moeilijk gedrag vertoont. Ik help het pleegkind om de zelfbeheersing te vinden en op te lossen, zodat ze het de volgende keer anders kan doen.’
Inge geeft aan dat de aanpak per pleegkind verschillend is. Sluit vooral aan bij wat het kind op dat moment nodig heeft. Inge: ‘Onze pleegzoon moet na een bezoekregeling altijd even uitrazen, ik geef hem daar de ruimte voor. Elke keer als hij gestresst raakt krijgt hij een woede-uitbarsting. Fysiek contact laat hij dan niet toe, maar we zien wel dat hij behoefte heeft aan een knuffel of troost. Voor hem hebben we een hobbelpaard. Na de woede-uitbarsting gaat hij op het hobbelpaard en wiegt zichzelf tot rust.Voor onze tweede pleegzoon werkt deze aanpak niet. Daar zoeken we een andere oplossing voor.’
Inge is heel duidelijk: ook al heb je nog zoveel kennis over waar het gedrag vandaan komt; ook bij hen gaat het weleens mis. ‘Als ik merk dat ik het niet meer volhoud, dan neem ik tijd voor mezelf. Het is belangrijk om je eigen gevoel serieus te nemen en goed te zorgen voor jezelf. Alleen dan kun je goed voor een pleegkind zorgen.’
Dit is slechts een korte weergave van de lezing. Wil je meer lezen over de aanpak van Inge en Mark? Neem dan eens een kijkje op hun website. Inge houdt een blog bij met inspirerende verhalen over haar ervaringen met pleegkinderen.
Door: Jarabee i.s.m. Triasjeugdhulp
